Crowding is de ervaring van een persoon
Crowding is de ervaring van iemand van hoeveel mensen er om hem heen aanwezig zijn (Gifford, 2007). Crowding is dus niet per se hetzelfde als ‘crowds’ (een menigte mensen) of dichtheid van mensen, dat wil zeggen de hoeveelheid mensen per vierkante meter (Stokols, 1972). Deze begrippen hangen wel sterk met elkaar samen. Omdat niet alle onderzoeken de term crowding gebruiken, zal ik in deze blog af en toe ook de andere termen gebruiken. Het gaat bij crowding in ieder geval om de subjectieve beleving van een persoon.
Crowding verschilt per situatie
Het verschilt per persoon en per situatie wanneer iemand het te druk vindt en wanneer er sprake is van crowding. Na een lange dag winkelen, kan een kleine groep mensen in een rij al tot de ervaring ‘te druk’ leiden, terwijl je bij een festival maar wat graag schouder aan schouder met de band staat mee te hossen (het hoort zelfs bij de festivalervaring). Een kleine groep mensen kan in de lift al een ervaring van crowding geven, maar sta je met ze in een gymzaal dan voelt dat niet als crowding.
Psychologische effecten van crowding
Het belangrijkste en meest voorkomende gevolg van crowding is dat mensen er stress door ervaren (Gifford, 2007). Er zijn grofweg twee psychologische processen die ervoor zorgen dat crowding een negatief effect op ons heeft: verlies van controle over je omgeving en een overload aan informatie.
Mensen verliezen de controle over hun omgeving
Als we in een ruimte met teveel mensen zijn, verliezen we de controle over wat er met ons en om ons heen gebeurt (Schmidt & Keating, 1979). Onze leefomgeving raakt op dat moment onvoorspelbaar of voorspelbaar vervelend. Files in het verkeer zijn hier een mooi voorbeeld van. Het verkeer rondom je beperkt jouw controle over hoe snel je thuis komt. Je weet niet hoe lang het gaat duren, maar je weet wel zeker dat het langer gaat duren dan je zou willen.
Mensen ervaren een overload aan (sociale) input
Als we in een ruimte zijn met om ons heen teveel mensen, dan krijgen we zoveel input van deze mensen dat we die niet meer kunnen verwerken (Milgram, 1970). Deze overload aan informatie versterkt het effect van het gevoel dat je een gebrek aan controle hebt. Door de overload kunnen we minder controle uit oefenen over onze omgeving. De andere kant op werkt het ook; als we proberen de controle over onze omgeving te behouden, kost dit ons aandacht. Hiermee verlagen we de drempel voor informatie overload (vgl. Baumeister e.a. 1998).
Effect crowding hangt af van (verschillende) doelen
Zoals gezegd zijn de gevolgen van crowding meestal negatief: stress. Soms, zoals in het voorbeeld van het festival, heeft crowding een positief effect. De uitkomst van crowding hangt onder andere af van of mensen hetzelfde doel hebben of een ‘concurrerend’ doel. In het voorbeeld van het festival heeft iedereen duidelijk hetzelfde doel: muziek luisteren. Maar als het festival afgelopen is en iedereen wil naar (zijn eigen) huis, dan wordt je in je reis naar huis belemmerd door diezelfde groep mensen waar je net nog samen mee naar muziek luisterde.
Negatieve effecten van crowding
Veel studies hebben aangetoond dat crowding leidt tot fysiologische (dat je het lichamelijk kunt meten) stress (Epstein, 1982 in Gifford, 2007). Crowding beïnvloedt de bloeddruk, hartfuncties, zweten en andere fysiologische indicatoren van stress (Gifford, 2007).
Een hoge dichtheid aan mensen zorgt ervoor dat we anderen minder aardig vinden of ons zelfs vijandig opstellen (Zeedyk-Ryan & Smith, 1983). Ook gaan we ons door teveel mensen om ons heen asocialer gedragen en zijn we minder bereid om anderen te helpen (Gifford, 2007). Veel studies laten zien dat een hogere dichtheid van mensen tot meer agressie leidt, vooral bij mannen (Gifford, 2007).
We proberen crowding te ontvluchten
Het is daarom niet verwonderlijk dat we op allerlei manieren proberen de drukte te verlaten, zoals weglopen (Sundstrom, 1975), afstand nemen van mensen of het vermijden van oogcontact (Baum & Greenberg, 1975).
Een klassiek voorbeeld zijn de mensen die in het openbaar vervoer een boek of krant gaan lezen. Onderzoek laat zien dat luisteren naar fijne muziek ervoor zorgt dat onze persoonlijke ruimte kleiner wordt (Tajadura-Jiménez e.a., 2011). Als het dus druk is, zoals in het openbaar vervoer, loont het dus om naar muziek te luisteren die je fijn vind omdat je persoonlijke ruimte dan kleiner wordt en je dus minder last hebt van de mensen die dichtbij je staan.
Hoe kun je crowding beïnvloeden?
Crowding is dus iets wat we liever willen voorkomen. Gelukkig zijn er in het ontwerp van gebouwen een hoop manieren om er voor te zorgen dat mensen minder snel crowding ervaren.
Beperk de hoeveelheid mensen in een ruimte
De simpelste methode om crowding te beïnvloeden, is door te bepalen hoeveel mensen er in een ruimte aanwezig zijn (feitelijk beïnvloed je dan de dichtheid). Dit wordt bijvoorbeeld gedaan in restaurants, waar het aantal stoelen en tafeltjes bepaalt hoeveel mensen er in een ruimte kunnen zitten. Zeker bij de wat chiquere (en vaak duurdere) restaurants wordt er goed op gelet dat er genoeg persoonlijke ruimte overblijft voor de bezoekers. Ze zouden nog meer tafels er in kunnen plaatsen om meer te verdienen per vierkante meter, maar dit gaat dan ten koste van ‘de sfeer’ (er ontstaat dan een kans op meer crowding en dus ongewenste stress).
Verspreidt de hoeveelheid mensen
Bij een restaurant heb je redelijk veel controle over hoe mensen zich verspreiden door de ruimte. De obers brengen gasten immers naar hun plaats. Bij een (semi-) openbare plek als een station is hier minder controle op. De bezoekers mogen zich vrij verspreiden door de ruimte. Toch is dit gedrag absoluut niet willekeurig. Mensen verzamelen zich vaak rondom de ingangen. Door ervoor te zorgen dat er meerdere ingangen op een perron zijn, zorg je ervoor dat mensen zich meer verspreiden over een station waardoor er minder snel crowding ontstaat.
Beïnvloedt de perceptie van de hoeveelheid mensen
Omdat crowding gaat om de subjectieve beleving van mensen, hoef je niet per se iets aan de dichtheid te doen. Er zijn ook manier om de perceptie van crowding te beïnvloeden.
Gebruik de hoogte van plafonds
Ruimtes met hoge plafonds (ten op zichten van lage plafonds) zorgen voor minder crowding (Savinar, 1975 in Giffort, 2007). Ruimtes met meer zonlicht, lichte kleuren of een grafische illustratie worden als minder crowded ervaren (Schiffenbauer, 1979). Door de lichte kleuren lijkt het alsof de ruimte hoger is (Oberfeld & Hecht, 2011).
Breek zichtlijnen
Ook blijkt dat in studentenhuizen lange rechte gangen eerder als crowded ervaren worden ten op zichten van clusters met kamers of kortere gangen (Baum e.a., 1979). Hier zou zicht een rol kunnen spelen omdat door lange rechte gangen de kans groter is dat je iemand tegen komt, dan bij de gekromde of kortere gangen.
Voorkom hoge temperaturen
Een hoge temperatuur lijkt ook samen te hangen met crowding (Ruback & Pan Dey, 1992). Een hogere temperatuur zorgt ervoor dat geur zich gemakkelijker kan verspreiden. Daardoor kan lichaamsgeur zich ook gemakkelijker verspreiden en zijn we ons eerder bewust van de aanwezigheid van anderen (Hall, 1966). Hierdoor hebben we dus sneller last van ‘anderen’. Het loont dus om te investeren in goede ventilatie.
Eén reactie
Het laatste punt, temperatuur, heeft nog 2 aspecten. Een hogere temperatuur kan rust, kalmte bevorderen. Bijvoorbeeld in wachtruimtes op luchthavens. Mensen hebben geen zin om zich druk te maken, dus zal er minder crowding ervaren worden.
Stijgt de temperatuur voorbij een zeker punt, dan raken mensen juist sneller geprikkeld door elkaars aanwezigheid. Groter gevoel van vermoeidheid, verminderde concentratie en lagere tolerantiedrempel.
Deze twee aspecten lijken elkaar tegen te spreken, ze zijn wel degelijk aanwezig.