Mensen houden van natuur (Maller e.a., 2006). Dit zien we goed in de vakantie: we gaan er op uit, de natuur in. De één gaat back to basics kamperen in een tentje en koken op een vuurtje, terwijl de ander liever de hele dag met een cocktail in de hand ligt te zonnen op het privé strand van een all-inclusive hotel. Hoe we onze vakantie ook het liefst invullen, we zoeken allemaal graag de natuur op. De natuur doet ons goed, geeft rust en ontspant.

Nu de vakantie voorbij is zitten we het grootste deel van de dag weer in ons grijze en grauwe kantoor. Gelukkig kunnen we de natuur naar binnen halen, zodat we ook profiteren van de helende effecten van natuur als we aan het werk zijn. Denk aan het plaatsen van bloemen, planten of een aquarium. Je kunt ook gebruik maken van ‘nepnatuur’, zoals nepplanten, kunst of foto’s van mooie natuur. Dit roept de vraag op: heeft nepnatuur hetzelfde effect op mensen als echte natuur? Om deze vraag te beantwoorden kijken we eerst naar de effecten die echte natuur op ons heeft.

Effecten van natuur op de psyche van de mens

Natuur heeft een restaurerende werking. Concreet betekent dit, dat natuur zowel de fysieke als psychologische vermogens van mensen herstelt. Natuur verlaagt stress, zorgt voor een lagere bloeddruk en heeft een positieve invloed op iemands stemming en concentratievermogen (Gifford, 2007, p. 431).

Uit een review van onderzoek (Van den Berg & Winsum-Westra, 2006) blijkt bijvoorbeeld dat patiënten in ziekenhuizen minder stress ervaren wanneer er natuurlijke elementen aanwezig zijn (zoals planten in hun kamer, een aquarium in de hal of een binnentuin), of wanneer er vanuit hun kamer uitzicht is op natuur. Natuurlijke elementen in een ziekenhuis zorgen er daarnaast ook voor dat patiënten minder pijn ervaren en het leidt af van de zorgen over hun ziekte.

De aanwezigheid van natuur biedt ook voordelen voor het personeel in ziekenhuizen. Het zorgt voor minder stress en een beter concentratievermogen, waardoor de werksfeer prettiger is en er minder fouten gemaakt worden (Van den Berg & Winsum-Westra, 2006).(Voor meer informatie over de werking van natuurlijke elementen lees de blog over healing environments).

Ander onderzoek naar de effecten van natuur laat zien dat kinderen socialer gedrag vertonen en een betere stemming hebben op ‘groene’ schoolpleinen met veel natuurlijke elementen dan op schoolpleinen die dit niet hebben (De Vries e.a., 2013).

Natuur heeft dus positieve effecten op onze psyche en fysiologie. Om de vraag te beantwoorden of ‘nep-natuur’ ook werkt, moeten we kijken naar de vraag waarom mensen van natuur houden.

Waarom houden mensen van natuur?

Een veelgebruikte verklaring voor onze voorkeur voor natuur is dat het een effect is van de omstandigheden waaronder mensen zijn geëvolueerd. De vroege mens heeft altijd midden in de natuur geleefd en heeft zich in de loop van de ontstaansgeschiedenis gespecialiseerd in het verwerken van informatie over natuurlijke omgevingen. Evolutionair gezien bestaan stedelijke samenlevingen nog maar kort en de moderne mens heeft nu nog steeds aanleg voor het verwerken van informatie uit de natuur (Van den Berg, 2004)

We hebben behoefte aan natuur omdat we ons veel in stedelijke omgevingen bevinden, terwijl onze genen afgesteld zijn op leven in de natuur. Het kost relatief veel moeite om informatie uit stedelijke omgevingen te verwerken, wat vermoeiend is en bijdraagt aan een gevoel van stress. Contact met de natuur werkt stressverlagend en herstellend omdat het makkelijker, en dus prettiger, voor ons is om informatie vanuit natuurlijke omgevingen te verwerken dan informatie vanuit stedelijke omgevingen. (Let wel, een evolutionaire verklaring maakt een bevinding begrijpelijk, maar is geen bewijs op zich, omdat evolutionaire verklaringen moeilijk of niet te testen zijn.

Maar wat moet je doen als je uitzicht bestaat uit beton in plaats van bomen? Of je collega een plantenallergie heeft waardoor het niet mogelijk is om je op je werk te omringen met bloemen en planten? Geen nood, ‘nep’ natuur is een goede vervanging voor echte natuur.

Effecten van nep natuur

De effecten van nep natuur zijn vergelijkbaar met de effecten die echte natuur op ons heeft. Plastic bloemen en planten hebben net als echte bloemen en planten een stressverlagende werking, mits ze er levensecht uitzien. Ook het kijken naar een poster van een natuurlijke omgeving heeft aantoonbare rustgevende en gezondheidsbevorderende effecten. Vergeleken met afbeeldingen van niet-natuurlijke omgevingen, zorgen afbeeldingen van natuur voor een betere stemming, een betere concentratie, een lagere bloeddruk en voor meer ontspanning in de spieren (Van den Berg & Winsum-Westra, 2006).

Wel heeft een afbeelding van natuur een minder sterk effect dan uitzicht op echte natuur. Dit komt waarschijnlijk doordat de echte natuur wordt beïnvloed door het weer en de seizoenen, wat nep natuur niet heeft, en daardoor beweeglijk is en er steeds anders uitziet. Een echt natuurlijk uitzicht is daardoor meer inspirerend en interessanter om naar te kijken dan een statische afbeelding (Stad & Groen, 2014).

Je kunt het effect van een afbeelding versterken door bijvoorbeeld een scherm op te hangen waar steeds een andere natuurlijke omgeving op te zien is. Dit is een voordeel van het gebruik van nep natuur, je kunt kiezen voor steeds verschillende afbeeldingen en uitzichten die jij mooi vindt en die normaal helemaal niet in Nederland te zien zijn. Het kunnen kiezen hoe de omgeving eruit ziet geeft een gevoel van controle, wat ervoor zorgt dat je beter tegen stress kunt.

Conclusie

Nu de vakantie voorbij is en je weer aan het werk moet: haal de natuur naar binnen. Zet bloemen en planten (echt of nep) neer in je kantoor, hang een paar mooie natuurposters op, ga lekker achterover zitten achter je bureau en geniet van je uitzicht op een parelwit strand met palmbomen, het regenwoud of besneeuwde bergtoppen en laat de natuur haar werk doen!