Controle

Mensen hebben de behoefte om een bepaalde mate van controle over hun leefomgeving te hebben. We ervaren controle over onze omgeving als we invloed hebben op de dingen die er gebeuren in onze omgeving en we verwachten dat deze invloed leidt tot een positief resultaat.

Het gaat er bij controle niet om dat we deze ‘echt’ hebben, maar meer dat we controle ervaren. Controle beïnvloedt of we stress ervaren. Hebben we in een bepaalde situatie veel controle, dan ervaren vaak we minder stress en vice versa. Een gebrek aan controle kan leiden tot dat we deze controle proberen terug te krijgen en, als dat niet lukt, ontmoediging, pessimisme en hulpeloosheid.

Lees hier meer over hoe je mensen controle over hun omgeving kunt geven.

Territorium

De ruimte waarover we controle ervaren, noemen we ‘ons territorium’. Des te meer controle we ervaren over een ruimte, des te meer we het ervaren als ons territorium en des te meer zullen wij ons best doen om dit territorium te verdedigen. Vice versa neemt de kans dat iemand een ruimte als zijn of haar territorium ervaart af als iemand minder controle over een ruimte heeft.

Omdat territorialiteit ook door psychologisch eigenaarschap wordt beïnvloed, is controle niet noodzakelijk voor de ervaring van territorialiteit. Het kan dus zijn dat iemand weinig controle ervaart over een ruimte die deze toch als zijn territorium ervaart.

Lees hier het hele verhaal over waarom we ons een ruimte toe-eigenen en hoe we ons territorium ‘verdedigen’.

Persoonlijke ruimte

Persoonlijke ruimte is een speciale vorm van territorium. De persoonlijke ruimte is een territorium dat we altijd met ons mee nemen. Omdat we deze ruimte met ons mee kunnen nemen, kunnen we veel controle uitoefenen (als iemand in ons territorium staat, kunnen we weg lopen).

Aan de andere kant proberen we ook veel controle uit te oefen op dit territorium; het psychologisch eigenaarschap dat we ervaren van persoonlijke ruimte (de naam zegt het al, persoonlijk), is groot.

Lees hier het hele verhaal over wat persoonlijke ruimte is en 10 voorbeelden van persoonlijke ruimte in de praktijk.

Privacy

Controle speelt ook een belangrijke rol in privacy. Privacy is de selectieve controle die wij ervaren over de toegang tot onszelf of een groep waartoe wij behoren. Als we veel controle ervaren over wie er in onze omgeving komt, ervaren we veel privacy. Iemand die geen invloed heeft op wie er in zijn kamer binnen komt lopen, heeft weinig controle en weinig privacy.

In ons dagelijks taalgebruik, bedoelen we met privacy vaak dat we ons kunnen afzonderen van anderen. Psychologisch gezien gaat privacy ook over de mate waarin we anderen kunnen opzoeken. Volgens deze definitie is iemand met veel privacy in staat om, afhankelijk van zijn behoefte, mensen op te zoeken of zich af te zonderen van anderen.

Lees hier het hele verhaal over wat privacy is en voorbeelden van privacy in de fysieke omgeving.

Crowding

Crowding is een specifieke stressreactie waarbij controle een belangrijke rol speelt. Crowding is stress die we ervaren omdat er te veel mensen om ons heen zijn. Door de mensen om ons heen, hebben we het gevoel dat we de omgeving niet kunnen controleren. Ook wordt crowding veroorzaakt door een overload aan informatie die we ervaren.

Als mensen weinig privacy ervaren, dan kan dit twee gevolgen hebben. Eén hiervan is crowding; het lukt niet om afzondering van anderen te vinden. De andere uitkomst is eenzaamheid.

Lees hier het hele verhaal over waarom we stress ervaren als er te veel mensen om ons heen zijn.