In dit artikel bespreken we hoe persona’s je kunnen helpen met benoemen van behoeftes van verschillende bezoekers van natuurgebieden. Dit stelt je in staat om:

• Te beoordelen voor welke bezoekers jouw natuurgebied aantrekkelijk is,
• Keuzes voor investeringen in inrichting, ontwerp en diensten te beargumenteren,
• Natuurbeleving voor verschillende bezoekersgroepen te vergroten.

Waarom willen we natuurbeleving verbeteren?

Hiervoor zijn een aantal redenen te bedenken:

• Bezoekers van natuurgebieden komen naar het natuurgebied om natuur te beleven. Een verbeterde natuurbeleving maakt het gebied voor hen aantrekkelijk en dat ‘levert’ een hogere bezoekersbeoordeling op.
• Sommige natuurgebieden willen meer bezoekers of specifieke bezoekersgroepen trekken. Door het natuurgebied beter te laten voorzien in bezoekersbehoeften, wordt het gebied aantrekkelijker voor (specifieke) bezoekersgroepen.
• Het afstemmen van de inrichting van het gebied op bezoekersbehoeften ervoor zorgen dat gedrags- of belevingsproblemen worden verkleind of niet voorkomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verminderen van foutparkeren, afval in het park of een onveilig gevoel.

Om natuurbeleving te kunnen verbeteren, moeten we eerst inzicht krijgen in bezoekersbehoeften.

Wat zijn bezoekersbehoeften?

Bezoekersbehoeften zijn ‘dingen’ die een bezoeker wil ervaren of krijgen. Behoeften komen bijvoorbeeld voort uit de activiteiten die een bezoeker wil uitvoeren of de fysieke en psychologische eigenschappen die iemand heeft. Een bezoeker die wil samen zijn met zijn vrienden heeft behoefte aan een plek waar hij zich met anderen kan afzonderen en kan praten. Een bezoeker die gebruik maakt van een rolstoel heeft behoefte aan een pad met een vlakke en stevige ondergrond.

Je kunt je wel voorstellen dat je gemakkelijk een grote hoeveelheid aan bezoekersbehoeften kunt verzamelen. We creëren persona’s om gemakkelijk met deze grote hoeveelheid aan bezoekersgroepen te kunnen werken.

Wat zijn persona’s?

Persona’s zijn fictieve stereotype gebruikers. Ze zijn een hulpmiddel waarmee beslissers, ontwerpers en beheerders kunnen toetsen of het ontwerp en de inrichting van een natuurgebied voorziet in de belangrijkste bezoekersbehoeften. Persona’s belichamen de belangrijkste behoeften van bezoekers. Er wordt vaak gekozen voor het creëren van persona’s omdat deze fictieve personen tot leven komen en daardoor gemakkelijk te onthouden zijn (Adlin, 2010). We vergroten hiermee de kans dat de inrichting van het natuurgebied zo goed mogelijk is afgestemd op de behoeftes van haar bezoekers.

Welke persona’s zijn er voor natuurbeleving?

Goosens & De Boer (2007) hebben onderzoek gedaan naar verschillende behoeftes die bezoekers van natuurgebieden hebben. Of, zoals zij het benoemen; welke bezoekmotieven mensen in een natuurgebied hebben. Dit hebben ze gedaan door bezoekers van verschillende natuurgebieden in Nederland te bevragen. De resultaten van dit onderzoek hebben zij vertaalt in vijf persona’s:

• Ontspanning
• Gezelligheid
• Leren
• Diepgang
• Uitdaging

Ik zal de verschillende persona’s voor natuurbeleving hieronder toelichten.

Ontspanning

Het persona ontspanning komt naar het natuurgebied om tot rust te komen. Deze groep bezoekers zoekt een plek om even te kunnen genieten en om uit de sleur van alledag te raken. Bezoekers met deze behoefte zoeken rust, stilte, vrijheid en ruimte. Bezoekers zijn vaak in de buurt woonachtig, komen voor een kort bezoek en zijn bekend met het gebied. De omgeving mag een uitdaging zijn, maar moet niet leiden tot grote inspanningen. De natuur is een middel om stress kwijt te raken. Er is behoefte aan afwisseling en ongereptheid; een enigszins wilde omgeving waarin de bezoeker wordt ondergedompeld wordt gewaardeerd. Deze bezoekers houden niet van menselijke aanwezigheid, een drukke omgeving stoort hen. Als het gebied veel voorzieningen en stedelijke of industriële objecten bevat doet dit afbreuk aan de natuurbeleving.

Gezelligheid

Bezoekers die komen voor de gezelligheid zoeken een leuke bestemming om samen met anderen tijd door te brengen en leuke activiteiten te doen. Dat is voor deze groep de kern van natuurbeleving. Deze groep houdt van genieten en relaxen. Ze zoeken een landschap die hun recreatie-activiteiten kan ondersteunen. Daardoor is er een sterke behoefte aan ligweiden, speeltuinen, waterplaatsen, terrasjes, horeca, barbecue-plekken en andere voorzieningen die horen bij gezellig samen tijd doorbrengen. Drukte is geen probleem en de natuur is slechts aanwezig als functionele achtergrond. De bezoeker in deze groep zoekt goed onderhouden en verzorgde voorzieningen, een goede bereikbaarheid, een gemakkelijke verbinding met de parkeerplaats en een veilige en leuke omgeving voor de kinderen. Evenementen worden gewaardeerd, vooral als hiermee de kinderen kunnen worden vermaakt.

Leren

Deze persona is te vergelijken met de typische museumbezoeker. Iets leren en opsteken tijdens het bezoek is het belangrijkste doel. Deze persona zoekt bezienswaardigheden om te ontdekken. Informatiepanelen en andere educatieve ingrepen worden enorm gewaardeerd. De bezoeker is meer tevreden naar mate er meer unieke uitzichten en ervaringen in het landschap zijn ingebed. Bijzondere planten, bomen, dieren, landschapselementen en historische gebouwen of archeologische monumenten scoren hoog in de waardering van deze persona, vooral als ze duidelijk waarneembaar zijn en gepaard gaan met de bijbehorende toelichting. Een rondleiding, excursie of een andere leerzame activiteit, in combinatie met een klein (openlucht)museum en winkeltjes met streekproducten versterken de natuurbeleving van deze persona.

Diepgang

Deze persona is de ‘echte’ natuurliefhebber. Zij komen doelbewust voor de unieke aspecten in flora en fauna, zoeken deze ook op en bereiden hun bezoek voor. Dwalen en struinen, bijzondere soorten ontdekken en vrij toegankelijk door het landschap trekken zijn belangrijke aspecten van een optimale natuurbeleving. Vaak hebben ze verrekijkers en andere apparatuur mee en worden ze niet gehinderd door slecht weer. Deze groep komt vaak via de achterafingangen het gebied in. De unieke flora en fauna en de natuurlijke ongereptheid van het gebied zijn belangrijke factoren die deze persona trekken. Observatiehutten, spottersplekken, kronkelende paden en moerassen worden gewaardeerd. Horecavoorzieningen hebben zij niet echt nodig en voortgestuwd door hun interesse zoeken ze ook de kleinere gebieden op.

Uitdaging

De uitdaging persona wordt gekenmerkt door de sportliefhebber. Dit zijn de mountainbikers, hardlopers en paardrijders onder de bezoekers. Ze zoeken een fysieke uitdaging. De natuur dient als decor en functioneel element om hun in deze uitdaging te voorzien. Frisse lucht, geen hinderlijke obstakels of te veel drukte en het kunnen afleggen van een flinke afstand versterkt de natuurbeleving. De sporter raakt beter in zijn element wanneer het landschap afwisselend is, met een variatie aan uitdagingen en een inrichting die de verschillende activiteiten kan faciliteren: bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een trim- of fitnessparcours of de aanleg van specifieke trek en mountainbike paden. Ook de aanwezigheid van voorzieningen na het sporten worden gewaardeerd, zoals mogelijkheden om de fiets af te spuiten of een korte douche te nemen.

Gebruik persona’s om natuurbeleving te verbeteren

Bezoekers verschillen in hun behoeften en hoe zij de natuur (willen) beleven, dat is nu waarschijnlijk wel duidelijk. Wat voor de één aantrekkelijk is, is voor de ander verschrikkelijk. Een optimale natuurbeleving creëer je door de inrichting en het aanbod van een natuurgebied af te stemmen op de verschillende behoeftes van verschillende bezoekersgroepen.

De vijf persona’s (ontspanning, gezelligheid, leren, diepgang en uitdaging) stellen je in staat om:

• Te beoordelen voor welke bezoekers jouw natuurgebied aantrekkelijk is,
• Keuzes voor investeringen in inrichting, ontwerp en diensten te beargumenteren,
• Natuurbeleving voor verschillende bezoekersgroepen te vergroten.