Verschillende vormen van privacy

Privacy gaat er dus over of anderen toegang tot jou als persoon hebben. Deze ‘toegang’ verloopt via verschillende zintuigen. Je kunt anderen bijvoorbeeld zien, horen, ruiken of voelen. Er zijn daarom verschillende manieren waarop we privacy kunnen ervaren:

Visuele privacy

Visuele privacy draait om het kunnen zien van iemand in jouw omgeving. Je kunt bijvoorbeeld een gebrek aan privacy ervaren als je in een kantoortuin werkt en je steeds andere collega’s via het gangpad ziet lopen. Je hebt in zo geval vaak geen keuze of deze personen in jouw omgeving zijn of niet. Een oplossing kan zijn om je werkplek zo te positioneren dat je jouw collega’s niet meer ziet. Vice versa stelt het kunnen zien van jouw collega’s je gemakkelijk in staat om deze mensen te kunnen opzoeken om even een praatje te maken als je daar behoefte aan hebt. Het kunnen zien van anderen blijkt een belangrijke voorspeller voor ontmoetingen (Wolfeld, 2010).

Auditieve privacy

Auditieve privacy draait om het kunnen horen van iemand in jouw omgeving. Stel dat je in een kantoortuin werkt. Jouw werkplek is visueel goed afgeschermd door verticaal geplaatste borden, waardoor je jouw collega’s niet meer kunt zien. Echter, als je jouw collega’s nog kunt horen, kun je nog steeds een gebrek aan privacy ervaren. Je hebt weinig keuze of je deze mensen kunt horen. Akoestische maatregelen kunnen een oplossing bieden; je hoort daar je collega’s niet meer. Het kunnen horen van anderen stelt jou in staat om mensen te kunnen opzoeken als je daar behoefte aan hebt. Doordat je anderen hoort, kun je deze gemakkelijk lokaliseren.

Olfactorische privacy

Olfactorische privacy draait om het kunnen ruiken van iemand in jouw omgeving. Een berucht voorbeeld hiervan is als je op het toilet zit en iemand naast je zit flink te stinken. Je kunt dan een gebrek aan privacy ervaren als jouw hokje slecht geïsoleerd is. De geur attendeert jou op de aanwezigheid van anderen en je hebt weinig keuze of je de geur wel of niet ruikt. Goed geïsoleerde en geventileerde WC’s kunnen een uitkomst bieden. Het ruiken van anderen stelt jou in staat om anderen op te zoeken. Hier wordt bewust gebruik van gemaakt door mensen die bijvoorbeeld parfum gebruiken. Het werkt uiteraard subtieler dan het kunnen zien, maar op deze manier kan geur een aanleiding zijn om mensen op te zoeken.

Kinesthetische privacy

Kinesthetische privacy draait om erom of anderen jou kunnen aanraken. Stel, je zit in de trein op een bank zonder tussenleuning. Als er dan iemand naast jou komt zitten, kunnen jullie elkaar gemakkelijk aanraken. In zo een geval heb je weinig keuze om deze persoon niet aan te raken. Sommige mensen proberen dit op te lossen door verkrampt in een houding te gaan zitten waarbij de ander niet wordt aangeraakt. De vraag is of de ongemakkelijke spierspanning die dit oplevert, opweegt tegen het aanraken. Een tussenleuning kan al een uitkomst bieden. Het kunnen aanraken stelt ons ook in staat om anderen op te zoeken; bijvoorbeeld als je iemand aantikt zodat je even de aandacht van hem of haar krijgt. (Lees ook 10 voorbeelden van persoonlijke ruimte.)

Interactie tussen vormen van privacy

Op ieder moment spelen al deze verschillende vormen van privacy een rol. Afhankelijk van onze behoefte op dat moment, gebruiken we de verschillende vormen van privacy om de behoefte aan contact of afzondering te bereiken. De verschillende vormen van privacy stellen zelfs een stripper in staat om tijdens zijn of haar werk een bepaalde mate van privacy te behouden (Altman, 1975). Het publiek heeft volledige visuele toegang tot het lichaam van de stripper (ze bekijken hem of haar), maar het publiek heeft geen kinesthetische toegang (ze kunnen hem of haar niet aanraken). Ook kan een stripper een belangrijker onderdeel van zichzelf, bijvoorbeeld gedachten en interesses, afschermen door een emotieloze uitdrukking te behouden.

Hoe beïnvloedt de fysieke omgeving privacy?

De simpelste manier om het gewenste ‘niveau’ van privacy te bereiken is door onze positie te veranderen. Als we behoefte hebben aan contact, zoeken we anderen op en als we alleen willen zijn, zonderen we ons af.

Beheren van toegang

Dit impliceert dat als het voor mensen mogelijk is om zich te kunnen afzonderen of anderen op te kunnen zoeken, de ruimte kan voorzien in het gewenste niveau van privacy. Anders gezegd, privacy is afhankelijk van de mate waarin de fysieke ruimte mensen in staat stelt om de toegang tot zichzelf te beheren. Verschillende studies ondersteunen deze stelling. Medewerkers die verhuisden van eenpersoons kamers naar een kantoortuin, ervoeren een significante afname in privacy (Sundstrom e.a., 1982). Een andere studie vond dat de hoeveelheid afscherming rondom een bureau de beste voorspeller was voor privacy (Sundstrom e.a., 1982). Het zó plaatsen van werkplekken dat ze niet uitkijken op een druk looppad, is ook een goede manier om privacy te verhogen (Kupritz, 1998).

Privacy & wonen

Bewoners van woningen waarbij lawaaiige activiteiten gemakkelijk van stille activiteiten kunnen worden geïsoleerd, zijn meer tevreden over de privacy dan bewoners van huizen waarbij dat niet kan. Als iemand minder huizen van buren kan zien vanuit het raam van zijn woning, blijkt deze ook meer tevreden over zijn privacy (Marshall, 1972; Friedman e.a., 2006).

Privacy in een gevangenis

De privacy voorkeur van gevangenen veranderde niet na een verhuizing van een oude gevangenis, waar ze met 4 personen in een cel van 6 m² zaten, naar een nieuwe gevangenis, waar iedere gevangene een eigen cel kreeg van 6 m² (Smith, 1982). Wat wel veranderde waren de verwachtingen voor afzondering en intimiteit (specifieke vormen van privacy). Niet verwonderlijk als je er over nadenkt; de behoefte aan privacy was in beide gevangenissen gelijk. De ruimte in de oude gevangeis liet alleen de verwachtingen van privacy niet toe, maar toen de ruimte was toegenomen, namen ook deze verwachtingen toe.

Privacy in verschillende zones

In bedrijfspanden en huizen zie je privacy vaak ook terug in verschillende zones. De meest toegankelijke ruimtes zijn vaak bedoeld voor meer algemeen publiek. Denk aan ontvangstruimtes voor klanten bij bedrijven of de woonkamer voor visite bij woningen. De meer afgezonderde ruimtes zijn bedoeld voor alleen de ‘intimi’. Denk aan een onderzoekslaboratorium waar alleen specialisten komen of de slaapkamer waar alleen twee partners komen.