Thuis is de meest belangrijke plaats in ons leven; het bevordert onze fysieke en mentale gezondheid (Gifford, 2007). Bij een gebrek aan een thuisgevoel, loop je meer het risico op stress. Stress is weer een gevaar voor fysieke en mentale gezondheid. Een huis en je daar kunnen thuis voelen is dus belangrijk.
Zo ook in de zorg. Afgelopen dinsdag was ik samen met een aantal vastgoed- & zorginstellingen te gast bij architectenbureau Heren5 om mee te denken over hoe wonen & zorg er uit ‘moet’ zien. De term ‘je thuis voelen’ kwam daarbij ook geregeld voorbij.
Wat is je thuis voelen nou eigenlijk?
Tijdens het gesprek kwamen we op een aantal aspecten van je thuis voelen. Naderhand heb ik nog wat literatuur er op na geslagen en de resultaten van deze twee heb ik gecombineerd in onderstaande Prezi.
Grofweg kun je stellen dat je thuis voelen bestaat uit 4 ‘eigenschappen’: terugtrekken, controle, verbondenheid en identiteit. Als je deze 4 eigenschappen naar het fysiek weet te vertalen, dan krijg je het ‘warme gevoel’ dat we thuis voelen noemen.
Wat denk jij? Klopt deze mindmap een beetje of moeten er nog meer eigenschappen bij? Ik hoor graag hoe je er over denkt.
22 reacties
goede vraag, wat is je thuis voelen. een wezenlijk startpunt voor eenieder die bezig is met het creëren van een thuisomgeving. Je lijstje terugtrekken, controle, verbondenheid en identiteit lijken me echter nog niet de kern pakken. zo mis ik bijvoorbeeld veiligheid. zonder een gevoel
van veiligheid geen uitdragen van identiteit (lees ’the presentation of self in everydsy life’ van erving goffman). en wat dacht je van een zeer basale: behaaglijkheid? ik ben benieuwd naar je verdere uitdieping van dit onderwerp! succes en groet, ianthe mantingh
Hey Ianthe,
Dank voor je reactie!
Veiligheid (zowel sociale als fysieke) heb ik onder de eigenschap terugtrekken geschaard. Je zou er voor kunnen kiezen om veiligheid een aparte eigenschap te geven. Om het overzichtelijk te houden, heb ik voor 4 eigenschappen gekozen (liefst wil ik naar 3, maar dan ga ik de bevindingen geweld aan doen 😉 ).
Wat bedoel je precies met behaagelijkheid? Is dat gelijk te stellen aan ‘warmte’? Zo nee, welke onderdeel onderscheid behaagelijkheid van warmte?
Vriendelijke groeten van Joren
Bij mij kwam ook als eerste veiligheid op. Het zou wel handig zijn als je de begrippen omschrijft.
‘Terugtrekken’ is negatiever geformuleerd (schuilen voor het onveilige?) en is ruimer: het houdt ook in ‘een eigen ruimte hebben’, bv. je eigen kamer: meer identiteit, meer afbakenen van eigen territorium – controle?, afschermen/privacy – ook controle?
‘Terugtrekken’ en buiten de deur houden van negatieve dingen, betekent nog niet automatisch dat er iets positiefs is, zoals warmte.
Behaaglijkheid is voor mij ook niet hetzelfde als warmte. Wat geeft je een aangenaam gevoel? Ruimte en openheid (a room with a view) vind ik aangenaam. Warmte kan verstikkend zijn.
Hey Chantal,
Dank voor je reactie! Wat bedoel je precies met omschrijven? Dat ik een definitie geef? Ik heb in de prezi geprobeerd de (volgens onderzoek) gerelateerde termen bij de verschillende ‘hoofdthema’s’ te zetten. Wellicht dat ik er binnenkort nog een uitgebreidere blog over plaats.
Terugtrekken zie ik niet iets als perse negatief. Het geeft aan dat de mogelijkheid bestaat dat je je kunt afzonderen als die behoefte er is. Ik ben het overigens zeker met je eens dat alleen terugtrekken nog geen warmte impliceert. Het is de som van deze 4 onderdelen die maakt of het een ‘warme plek’ is of niet.
Eveneens eens met je opmerking over behaaglijkheid, alleen zit het gevaar erin dat je de term te specifiek maakt. Warmte is waar de meeste mensen het over hebben. Wellicht niet 100% correct, maar mensen snappen dat beter denk ik.
Groeten van Joren
Is het niet zo dat terugtrekken voor een introvert persoon als positief (en noodzakelijk) wordt beschouwd, maar voor een extravert persoon als iets negatiefs (in de put zitten)? Heel zwart-wit gesteld. Voor mij staat terugtrekken gelijk aan het opzoeken van een veilig, warm nest. Maar als ik dat uitspreek volgt het bezorgde “wat is er aan de hand dan?” – “nou.. niks, het is alleen allemaal een beetje… pff, snap je?”
Mee eens, het eerste wat me opviel; de ‘veiligheid’ ontbrak. behaaglijkheid, geborgenheid/comfort zijn ook van die basale voorwaarden voor een ’thuisgevoel’. Maar wat dacht je van ‘welkom in mijn wereld..’ ? Deze waarde ontstaat als aan eerder genoemde waarden kan worden voldaan… Laat zorginstellingen niet alleen voor Zorg zijn….. En laten we beginnen om de benaming ‘Zorg-instelling’ weg te laten….
groet, Frank van de Meent
Beste Frank,
Dank voor je reactie! Ik zie dat de prezi niet meer wil laden op deze pagina. Hierin staat nog wat meer uitgelegd over de indeling, wellicht dat wat verwarring creëert.
Veiligheid heb ik onder terugtrekken geschaard. Het zou ook een beetje bij verbondenheid kunnen, denk ik, omdat de connectie met familie e.d. een gevoel van veiligheid kan geven.
Het welkom voelen in mijn wereld is denk ik deels hetzelfde als identiteit: dat je laat zien wat bij jou hoort. Wel mist het welkom ansich als concept, die ga ik toevoegen.
Groeten van Joren
Bedankt voor dit inzichtelijk artikel!
Ik woon op kamers in een studentenhuis waar wij als huisgenoten niet meer dan oppervlakkig contact met elkaar hebben. Verbondenheid en identiteit zijn eigenschappen die hier dan ook héél ver te zoeken zijn. Daarentegen ervaar ik wel een soort van controle en kan ik me makkelijk terugtrekken.
Bij m’n ouders thuis is het precies tegenovergesteld; daar voel ik heel sterk een verbondenheid en daaruit haal ik m’n eigen identiteit. My roots so to say. Maar daar tegenover staat dat ik weinig autonomie ervaar en daarbij ook moeilijk kan terugtrekken.
Van m’n familie krijg ik vaak de vraag ‘waarom ga je alweer zo snel weg – voel je je hier niet thuis?’. Het antwoord hierop vind ik lastig te beantwoorden omdat het deels de waarheid is.
Ik ben het volledig met je eens dat het ‘warme gevoel’ van thuis samenhangt met die vier eigenschappen. Daarbij veronderstel ik dat de intensiteit van elke eigenschap voor iedereen anders zullen wegen.
Immers, op kamers houd ik het een aantal dagen uit zonder m’n familie, maar eenmaal bij m’n familie ben ik het alweer na een aantal uren alweer zat 🙂
Hey Daan,
Dank voor je reactie, mooi voorbeeld van hoe die dingen sterk van elkaar kunnen verschillen.
Het voorbeeld wat je geeft over de vraag ‘voel je je niet thuis’ is heel herkenbaar. In mijn werk kom ik vaak van dit soort ‘pijnpunten’ tegen. Dan werk ik vaak nog met bedrijven die met een huisvestingsvraagstuk zitten; in familiekring zal het nog lastiger zijn om met zo een vraagstuk om te gaan.
Ik ben het helemaal met je eens dat ieder persoon verschild in hoe gevoelig hij voor de eigenschappen van thuis voelen is. Ik denk dat mensen die verschillen in de persoonlijkheidstrek extraversie-introversie ook flink zullen verschillen in hun behoefte tot terug kunnen trekken.
Vriendelijke groeten van Joren
Leuk lijstje, maar ik mis het gevoel van privacy. Misschien is dat concept al inbegrepen bij ’terugtrekken’, maar privacy heeft ook meer te maken met controle (van je privé leven) en niet altijd is gerelateerd aan teruggetrokkenheid. Denk bijvoorbeeld aan een privé vergadering, dat is niet per se ‘alleen te kunnen zijn’, maar ook dat je controle hebt over wie aanwezig is en wie niet.
Heel interessante blog trouwens..
Beste Carla,
Dank voor toevoeging en compliment! Je slaat de spijker op zijn kop; ik denk dat privacy zowel onder terugtrekken als controle kan komen te staan. Hij staat in de prezi iets meer onder terugtrekken, maar wellicht dat hij echt tussen terugtrekken en controle moet komen te staan.
Groeten van Joren
Ha Joren,
Ik ben benieuwd welke artikelen je hebt geraadpleegd om tot dit lijstje te komen! Ik kon ze niet op je blog vinden, wellicht heb ik ze over het hoofd gezien. Heb je voor mij de referenties van de artikelen?
Hartelijk dank!
Groeten,
Kim
Hey Kim,
Het overzicht komt uit Gifford (2007) – environmental psychology (hoofdstuk 9 residential environmental psychology). Hij heeft daar een aantal onderzoeken samengevat.
Hartelijke groeten van Joren
Thuisvoelen is de alledaagsheid en het overzichtelijke mijden. Het heuvellandschap bevalt mij beter dan de grote vlakte. Ook geen dicht bebost gebied. Onze voorouders in Oost Afrika kozen niet voor niets de savanne als leefgebied, met open en besloten delen. Wilde dieren kunnen bejagen, maar je ook kunnen verschuilen. Daarom zijn we graag in de duinen en scoort het vlakke polderlandschap veel lager in aantrekkelijkheid. Je kunt je in de duinen laten verrassen, net als in een oude stad. Struinen door het onbekende, controle verliezen en maar zien waar ik over een paar uur ben. Hier zijn grenzen aan. Doe dat niet in het hooggebergte. De bergen zien jou niet, Jij moet de bergen zien. Lopend door Dartmoor of de Black Mountains is het handig als je een tentje met pan en slaapzak bij je hebt. De mist kan je ineens overvallen. Het zicht neemt af tot de lengte van je arm. Thuisvoelen is weten wat je wel en niet kunt verwachten. Controle is in te delen in gradienten, afhankeijk van waar je bent en wat je doet.
Hoi Joren,
ik kwam op dit artikel omdat ik me afvraag hoe reizende volken zich thuis voelen. Vanuit mijn eigen thuisgevoel heb ik de opleidingen planologie en binnenhuisarchitectuur gedaan. Thuis voelen zit volgens mij zowel in je huis als in de directe omgeving daarvan en de wisselwerking er tussen.
Die overtuigen helpt me al jaren aan toffe projecten, maar ineens zat ik met de vraag hoe nomaden het thuisgevoel krijgen / vasthouden. Het lijkt me te kort door de bocht om te zeggen dat het met identiteit en verbondenheid goed zit, het reizende bestaan moet passen bij je karakter. Terugtrekken, veiligheid en controle lijken me missende factoren. Ben je het met me eens? Kun je me op een volgend spoor zetten?
Groeten, Eveline
Hey Eveline,
Interessante vraag! Ik ben geen expert op het gebied van nomaden volken, maar wellicht kunnen de volgende gedachten je verder helpen.
1. ik kan me goed voorstellen dat nomaden niet willekeurig bewegen, maar in patronen langs vaste plekken. Die plekken kennen ze en daardoor weten ze wat ze te bieden hebben (dit biedt de mogelijkheid tot controle). Afhankelijk van de psychologische kwaliteiten (bescherming, orde, identiteit, verbondenheid, warmte, fysiek passend, zie de presentatie onder aan de blog) die dergelijke plekken bieden, voelen zij zich meer of minder thuis op die plek.
2. tijdens het reizen nemen nomaden dingen mee. Dingen die nodig zijn voor verplaatsen, overleven en spullen die psychologische kwaliteiten bieden (bijvoorbeeld herinneringen of symbool staan voor een band). Een beetje zoals de auto een soort tijdelijk thuis op de parkeerplaats langs de tolweg wordt voor vakantiegangers naar Zuid-Frankrijk.
Wat bedoel je precies met missende factoren?
Hartelijke groeten van Joren
Het is voor mij een trigger. Recentelijk op de tv in een interview met Marco Borsato. Iedereen is op zoek naar een soort van ’thuis’. Ik dacht dat ik op zoek was naar doelen maar besef me nu dat mijn thuis een veilige haven is.
mijn eerste reactie is of “veiligheid resp onbedreigd/geborgen voelen” niet in de plaats zouden moeten komen van “terugtrekken” en “controle” ?Jje thuis voelen veronderstelt een herkenning /herinnering aan/associatie met een omgevingssituatie die je eerder hebt beleefd en als positief hebt ervaren.
Een omgevingssituatie bestaat daarbij zowel uit een fysieke als een sociale omgeving en de beleving ervan is een “totaal beleving” van hetgeen wij ervaren.
De fysieke omgeving betreft dan de beleving die de zintuiglijke ( 12 naar Steiner) waarnemingen ( bewust/onbewust) ons brengen.
Dit is ook de omgeving waar mijns inziens architecten/inrichters een directe bijdrage aan kunnen leveren als zij zich tenminste bewust zijn van de aspecten die verbonden zijn aan de verschillende gelijktijdige zintuiglijke waarnemingen.
Hier is het lijkt mij vooral een voorkomen van negatieve waarderingen in die waarnemingen.
Veiligheid/beschermd/geborgen voelen zie ik in dit kader wel voor me.
DE genoemde eigenschappen ” verbondenheid ” en ” identiteit” houden naar mijn indruk meer verband mer de wijze waarop de sociale omgeving wordt ervaren en die wordt ” vormgegeven” door ( het gedrag van ) de mensen die omgeving bevolken ; medebewoners/personeel en daar hebben architecten/inrichters minder direct invloed op lijkt mij.
Wel is het zo dat als de fysieke omgeving als een fijne werkomgeving voor personeel is aan te merken dat op haar beurt een positieve invloed zal hebben op hun welbevinden en daarmee op hun gedrag.
Recent heb ik een situatie meegemaakt van een oudere ,zorgbehoevende dame ,die nog zelfstandig woonde in een klein appartement in een al wat ouder appartementengebouw ; een appartement waar in mijn beleving als architect( in de ouderenzorg) ruimtelijk-functioneel van alles op was aan te merken ( negatief scoorde) maar waarin zij al jaren prima naar haar zin woonde .
Op advies van haar kinderen verhuist zij naar een nieuw appartement welk in alle opzichten een vele malen betere fysieke (woon)omgeving vormt dan het oude en wat ook gezegd kan worden voor de verdere omgeving in het woongebouw .
in de ruim 1,5 jaar dat zij er heeft gewoond heeft zij zich er echter naar haar zeggen nimmer thuisgevoeld.
Wij ( haar kinderen en ik) hebben in vele gesprekken met haar niet de vinger kunnen leggen op de aspecten die haar dit niet=thuis gevoel hebben bezorgd.
Beste Joren,
Voor het schrijven van mijn bachelor scriptie zou ik je prizie graag willen inzien. Is dit mogelijk?
Ik hoor het graag.
Groet,
Caroline
Beste Joren, ook ik ben geïnteresseerd je prizie en mindmap in te zien. Is dat mogelijk? Hartelijke groet, Sigrid
Beste Joren, ook ik ben geinteresseerd in je presentatie! is dat nog mogelijk?
Met vriendelijke groet
Veerle Elshof
Beste Veerle,
Dank voor je berichtje. Ik heb de presentatie helaas niet meer. Het is gebaseerd op het werk van Gifford (2007), hoofdstuk residential psychology.
Hartelijke groeten van Joren